1909 yılında, Mogoitu Irmağı, Şine Usu Gölü ve Örgötü Dağı
çevresinde Finli bir heyet tarafından bulunmuştur. 1918 yılında yine Finli bir bilim
adamı olan Güstav John Ramstedt tarafından yayımlanmıştır. Şine Usu Yazıtı, önceki iki
yazıt gibi ikinci Uygur Kaganı olan Tengride Bolmış il itmiş Bilge Kagan (Moyen- Çor)
ile ilgilidir. Daha önceki abidelerde bulunan damgalardan, Şine Usu’da da
bulunmaktadır. Bu yazıt Moyen-Çor ve babasının yanı sıra, yüz-yüz elli yıllık bir
geçmişe de ışık tutmaktadır. Bu nedenle yazıt, ayrı bir değere sahiptir. Göktürk harfleri
ile yazılmış olan bu yazıt, daha ziyade Uygur siyasi tarihini aydınlatmaktadır. Şine
Usu’da Uygur Kaganı ulusuna “On-uygur ve Dokuz-Oğuz” olarak hitap etmektedir.
Buna ilave olarak bu yazıtta Moyen-Çor’un batı ve kuzey seferlerinin yanı sıra, Oğuz
seferlerine de yer verilmiştir.
Şine Usu Yazıtının Tarihi Önemi : Kutluk Bilge Kül Kağan ve Moyunçur
Uygurların ilk Kağanı Kutluk Bilge Kül Kağan ve oğlu Moyunçur Kağan'ın devrini aydınlatan başlıca üç kaynak vardır. Çin kaynaklarındaki bilgiden, iki yüzyıl önce yüzeysel olarak yararlanılmıştır. Karabalgasun yazıtı bulunduktan sonra da Çin kaynaklarındaki bilgilerle, yeni yazıtın içeriğini kıyaslama gereksinimi duyan bir bilgin çıkmamıştır. Prof. Ramstedt tarafından bulunan, Şine Usu yazıtı Göktürk harfleriyle yazılmış Türkçe bir yazıttır. Moyunçur ve babası Kutluk Bilge Kağan'ın devrini anlatan bu yazıt, bizzat Moyunçur tarafından dikilmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder