Bir Davavekilinin ifadesi:Edremit ve civar köy ahalisinin yunan işgali zamanında karşılaştığı pek feci ve insanlık dışı zulümlerden ,memuriyetim sebebiyle bilgi sahibi olduğum kısımlarını ,kumandanlığımızın yüksek şahsına anlatmayı bir vicdani mecburiyet hissettim
Edremit'in Yunan askeri tarafından ilk işgali 1Temmuz 1336 (1920)perşembe günü sabahleyin meydana gelmiştir.İlk işgal kumandanı Yüzbaşı Mavromatis ,beldenin ileri gelenlerinden büyük miktarda para almış ve bir çok iffetli kadının namusuna taarruz teşebbüsü gibi alçakça hareketlerde bulunmuştur.Meş'um işgal sırasında Savcılık görevine başladığım için ,öteden beri eşkiyalık yolunda bulunarak bir çok ocakları söndüren adi eşkiyaları tutuklamak istedim.Yunan memurları sahip çıktılar.Ölüm ve Divan-ı harb ie tehdit olundum.Memleketin milli hareketinde mühim vazifeler ifa eden kimseler bu çetelerin tahrikiyle dövülmüş,hakaret görmüş,hapsedilmiş,hayatlarından ve namuslarından emin bulunmayan kimseler firar etmişlerdir.Bir müddet sonra yerli Rumlar Yunanistan'dan döndüler.Bu nankör vatandaşlar Venizelos'un sessiz ve gürültüsüz imha siyasetini tatbike başladılar.
Halen Atina'da bulunan Garaziyorki'nin başkanlığı altında DoktorKslipolitis ve diğer hırıstiyanlardan teşkil ettikleri bir komısyon .İslamların menkul mallarının yağma edilmesine sebebiyet vermişlerdir.o tarihte burada kaymakamlık vazifesi ifa eden Said Bey,bu gibi husularda Yunanlılara azami yardımda bulunmuştu.İşgalden bir müddet sonra Edremit'te bir mümessillik vücuda getirilmiş,bunların siyasi vazifeleri İzmir Fekalade komiseri İsteryadis'in Türklere karşı kararlaştırdığı imha siyasetinin icra vasıtaları bulunmaktan ibaret idi.Yunanlıların milli karakterlerinden olan yalancılık ,askeri ve mülki amirlerde açık bir şekilde görülüyordu.Madur ve mazlum Türklerin şikayet ve feryadları,Yunanlıların tebessüm dolu bakışlarıyla karşılanıyordu. Mezalim ve işkence en çok köylerde yapılıyordu.Zavallı Agunya'ya gaddar Yunan jandarma çavuşları ve askerleri gönderiliyor.Bu sefiller o nahiyede çalınmadıkservet,parçalanmadık namus bırakmadılar ve bir çok delikanlı kırbaçlar altında şehit ettiler.Agunya'nın kurtuluş tarihine kadar verdiği kurban en aşağı bini aşkındır.Balıkesir civarından gönderilip ,numarasını tayin edemiyeceğim bir yunan alayının bu çevrede yapmış oldukları askeri hareket esnasında ,geçtikleri köylerin ahalisini tamamıyla soydular.Bir çok Türk'ü öldürdüler .Kadınların boynundan ziynet ve başlarından altın başlıklarını zorla aldılar ve bu çaldıkları kıymetli eşyaları Edremit pazarında açıkça sattılar.Yunan askeri ve mülki mahfilleri ve yerli hrıstıyanlar ,Yunan hükümetini buna benzer icraattan dolayı beğeniyorlar ve öğünüyorlardı.O esnada Edremitli Baba Adil'i oğlu Yunanlılar tarafından ve Turan köyünde Hecin-zade Hüseyin efendi'nin annesi Hanife ,o biçare kadın da jandarmalar tarafndan şehit edildi.Akçay ve Ilıca iskeleleri civarında bir çok Türk'ün ölüleri görülüyordu.Kaymakamlık ve savcılık makamlarından yapılan protestolara Yuanlılar kattiyen önem vermiyorlardı.Son zamanlarda Yunankılara Edremitli Saraçzade Mehmet ve Kaymakam çerkes Vehbi ile hüviyetleri kesinlikle anlaşılmayan birkaç dinsizin iştirakiyle ,Türklüğün süratla imha etmek için.mahalli ve komite kurmuşlardı.Aydınlılar ve Milliyetçi tanınan büyük zevatın günlük hareketlerini hafiyeler vasıtasıyla alınmışlardı.O günlerde yerli Rumların taşkınlığı son dereceyi bulmuştu.Ankara'yı zaptedeceklerini büyük gururla ilan ediyorlar ve fener alayı için hazırlıkta bulunuyorlardı.
Sakarya hezimeti ,yerli cüretkar rumları düşündürdü.Mamafih komitenin verdiği karara dayanarak Kaza kaymakamı Fahrettin bey ,Dava vekili Faik Kemal Reji Müdürü Fehmi,tüccardan Karagözade Ali beyler 13 Nisan 'da tevkif edildiler.Çeşitli tarihlerde bendeniz ,İcracı .Muzaffer Bey ,aşraftan Seyit Bey ,Havran Belediye Reisi Muharrem bey,Cavdet Bey,Sorgu Hakimi Faik bey ,Belediye Tabibi Osman Bey,Turan'dan Hecinzade Hüseyin efendi,Nahiye Müdürü Abidin Bey diğer bazı memurlar ve bazı zevat ile Agunya'dan ve köylerden tevkif edilen şahısların sayısı üçbine ulaştı.Siyasi mevkuflar erkek mekteplerındeki işgal dairesinde,umumi hapishanede gayet kalabalık bir halde bulunduruluyorlardı.Yunanlıların bu zulümleri Edremit dava vekillerinden Ulvi bey bir çok defa Yunan mümessilini toplayarak işgal kumandanı Binbaşı Kafados'a müracaat etmiş ve bu mezalime son verilmesinin Yunanlıların menfaatleri gereği olduğunu gayet kati bir lisanla söylenmiş ise de ,Çerkes Kaymakam Vehbi'nin aleyhimizde olan tahrikleri Ulvi bey'i ümütsizliğe düşürmüş ve nihayet kardeşi Burhaniye Dava vekili Hüseyin Bey'i gizlice İstanbul'a göndererek Edremit'te ypılan yürek yakıcı mezalimi Babiali'ye duyurmak suretiyle memlekete pek büyük hizmette bulunmuştur.Kardeşi Hüseyin Bey'in aracılığı ile Babiali'ye ,Babiali'nin İstanbul İngiliz Fevkalade k.omiserliği nezdinde yapmış olduğu protesto neticesinde İngiliz Komiserliğinden İstirsadis'e bunun gibi mezalime son vermesi için sert bir nota verilmişti.Yukarıda adı geçen mevkuflara vahşi kabilelerin bile yapmaktan utanacağı en şeni işkencelerı yapıyorlardı.Adalı kasap Salim'in göbeğine bir tenee kızgın zeytinyağı ,dökülüyor,ancak 24 saat sonra çok az hayat eseri görülüyordu.Eczacı Muzaffer ve Muammer Beyzade Cevdet beyler ayaklarından asılıyor,ağızlarından kan gelinceye kadar resmi jandarma erleri tarafından sopalarla,tüfek dipçikleriyle dövülüyor,vücutlarına kızgın yağ dökülüyor,kızgın demir şiş saplanıyordu.Balıkesir mektep muallimi Necati Bey kabre gömülüyor,vasiyetname tanzim ettiriliyor,üzerine silah atılıyordu.Hülasa ,insanlığın utanacağı vahşetler ,işgal kumandanı Binbaşı Kafados ve müzazım-ı evvel Papadaki'nin (halen Kandiye Milli Bankasında katiptir)Mamafih gençliğin ,Türklüğün mefkuresinden sefil Yunanlılar korkuyor ve ürküyorlardı.
Lisan,vaziyet ve davranıslarından İstanbullu olduğu anlaşılan mülazım vekili Ermeni Hanyı,bir ifrit örneği olan bu şahıs,Agunya'da ve diğer köylerde en az üçbin İslam kanına girmiştir.Bu rezilin Turan'da ,Göre'de ,Agunya'da ve diğer köylerde yaptığı zulümlerden Avrupa utanmalıdır.
Allah'ın varlığına ve birliğine dokunan bu Engizisyon programını tamamlamaga mavaffak olamadılar.Edremit,vatanın diğer kısımlerı gibi yaralı,hasta,mazlum bir halde kurtarılmaya muvaffak olundu.Kahraman büyük milletimizin son taarruzda Yunanlılara indirdiği yumruktan şaşalayıp ,korkmuş,ikinci posta olarak kurtulustan üç gün evvel kaza kaymakamı Fahrettin Bey ve beni onsekiz arkadaşımızla muhafaza altında İzmir'e gönderdiler.Bizden önce Agunya kahramanlarından ikiyüze yakın bir bilinmeyen semte gönderilen o evlatların hayat ve mematlarına dair bugüne kadar maalesef bir haber alınamamıştır.İzmir'de son dakikalarını yaşayan düşman bizi genelev sokaklarında ,Hristıyan mahallelerınde iki gün dolaştırarak,o harcıalem kadınların yuhalarına,tükürüklerine ve hırıstıyanların müstehcen sözlerine maruz bıraktı.
"Mozon dore "adı verilen jandarma gözetleme yerinde bir kaç defa katlimiz için müzakere cereyan etti.
Savık Edremit Savcısı
Dava Vekili Hamet Hami
Eyup-Sabri-Esaret-Hatıraları Alıntı_
Esaret Hatıraları
Kervan kitapçılık Basın Sanayi ve Tic.A.Ş. Aralık 1978
Tarihçi Araştırmacı Yazar;Mihriban Akcan
Fotoğraflar:Mazideki Balıkesir'den alıntıdır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder