Çerkes (Adığe) halkının yeterli fikri alt yapısı ve donanımı vardır. Çerkesler (Adığeler) tarihleri boyunca hiç bir halkın toprağını işgal etmedi, hiç bir halkın toprağında yayılmacı olmadı, hiç bir halkı asimile etmedi ve dilini değiştirmedi. Çerkes (Adığe) halkının kültüründe asimilasyoncu normlar yoktur. Tam tersine Çerkes (Adığe) halkının komşu halklar içinde birçok şekilde asimile olmuş parçalarının ve mensuplarının olduğunu biliyoruz. Ancak bu noktada sosyolojik bir realite diyerek asimile olarak Abhaz, Abazin, Karaçay, Balkar, Oset gibi halklar içinde varlığını bildiğimiz Çerkes (Adığe) kökenli topluluk, grup ve soyları tekrar Çerkes (Adığe) yapmaya çalışma gibi komşu halklar içinde bölünmeye sebep olacak eylemler ve çalışmalardan da Çerkes (Adığe) halkı hep uzak durmuştur.
"Abzakh kökenli küçük bir kabile ve bazılarına göre bu kabile Madzmey'de, Vıbıhlar'ın yurdu olan Şahe ve Şaşe arasındaki toprakların üst kesimlerindeki alanda yerleşikti." (L.Y. Lyule, "Çerkesya: Tarihsel ve Etnografik Makaleler")
"Vıbıhlar uzun zamanlardan beri Abzakhlar ile çok iyi dost olmuşlardır. Vıbıhlar, Abzakhlar'ın çoğunun, güney yamacında onlarla birlikte yaşadıklarını ve şu an oranın Madzmey olarak adlandırıldığını söylüyor. Onlar kuzey yamaçta bu vadiler yoluyla yayıldı ve günümüzdeki bu vadilere yerleştiler (yani Kurcıps ve Şhaguaşe-Pşış arasındaki vadiler). Vıbıhlar ve Abhazlar oraya da Madzmey dedi ayrıca." (TSHVIA, ф, 90, оп 1, д 120, л, 17, об)
Adige, birbirleriyle sıkı bağlantıları olan Kuzeybatı Kafkasya'nın yerli birçok kabilesi tarafından kullanılan bir isimdir.
14.yüzyılda bunların kuzeyde Kuban ve doğuda Laba nehirleriyle, güneyde Abhazyan kabileleri ve batıda Karadeniz'le çevrili bölgeye yerleşmiş oldukları biliniyordu (yani bugünkü Adige Cumhuriyeti ile Karadeniz arasında kalan bölge).
Bu dönemin en güçlü Adige kabilesi Ziçi’ydi ve bu isim bazen bütün grup için de kullanılırdı. Ticaret girişimleri nedeniyle Bizanslılar gibi bazı yabancı güçlerce iyi tanışırlardı. Adigeler bal, mum, hayvan ve kürk gibi şeyler ihraç eder, tuz, tekstil ve silah ithal ederlerdi.
Bu dönemde Hıristiyanlığı kabul etmeye başladılar. 13.yüzyılın başlarında Altın Ordu sömürgesi altına girdiler ve Adige kabilelerinin birkaçı doğuya Terek Nehri havzasına doğru göç ettiler.
Bu kabileler Alanlara karıştılar ve sonunda Kabardiyan grubunu oluşturdular. Batı'da kalan Adigeler de Çerkez olarak tanınmaya başladılar. Daha sonra bu terim Kafkaslarda yaşayan halkın genel ismi oldu.
16.yüzyılın başlarında Osmanlıların ve Kırım hanlarının etkisiyle İslamiyet Adige (yani Çerkes) topraklarına sızmaya başladı.
Ancak İslam'ın bölgeye yayılması biraz zaman aldı. Bu nedenle de Adigelerin bir bölümünün İslam'ı kabul süreci ancak 19.yüzyılın başında tamamlandı. 1822'de yapılan bazı kabileler arası bir toplantıda kararların şeriata göre alınması kabul edildi; ancak mahalli adetlerin kuvvetli etkisi nedeniyle başarılı olamadı.
Bu dönemde Kuzey Kafkasya'da 500 bin - 1milyon Adige vardı (bu sayı yalnız Adigeler içindir. Kabardeyler ve diğerleri buna dahil değildir). 19.yüzyılın ortalarında bölge Rusya yönetimine girince birçoğu Türkiye'ye göç etti. Yüzyılın sonunda bölgede Adige topluluğunun ancak onda biri kalmıştı.
Sovyet döneminin ilk yıllarında iki ayrı Adige bölgesi oluşturuldu: Adige Çerkes Özerk Cumhuriyeti (Temmuz 1922) ve Çerkes Özerk Cumhuriyeti (Ocak 1922). Ağustos 1928'de birinci cumhuriyetin adından "Çerkes" çıkarıldı ve yalnız Adige Özerk Cumhuriyeti oldu. İkinci cumhuriyette Karaçay Özerk Cumhuriyeti ile birleştirilerek Karaçay-Çerkessk Özerk Cumhuriyeti oluşturuldu. Ağustos 1936'da Maykop ve Giagin bölgeleri de katılarak Adige Özerk Cumhuriyeti’nin toprakları artırıldı.
1926 Sovyet nüfus sayımında Adige adı kullanılmamıştır, bunun yerine bütün Adige grupları için (Kabardiyanlar dışında) "Çerkes" adı kullanılmıştır.
Adige adı, sonra yeniden kullanılır olmuş. İki sözcük etnik anlamda değil de, bölge anlamında kullanılmıştır. (yani, "Adige" Adige özerk Cumhuriyeti'nde yaşayan Adigeler için, ve "Çerkes" Karaçay-Çerkessk Özerk Cumhuriyeti’nde yaşayan Adigeler için kullanılmıştır).
Adige Cumhuriyeti, Kuzey Kafkasya'da Rusya Federasyonu'na bağlı Krasnodar topraklarında bulunmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder